Her iki ülkenin deniz kuvvetlerinin yapısına bakıldığında ibrenin Rusya tarafında ağır bastığı çok net bir şekilde görülmektedir. Limandan çıktığında muharebeyi çok muhtemelen kaybedecek olan Ukrayna Deniz Kuvvetleri bu şekilde ürettiği etkiyi de kaybedecektir. Bu yüzden Rus Karadeniz Filosu karşısındaki en önemli kozu mevcudiyetini koruyarak kuvvet unsuru olarak hareket etmek ve bu şekilde bir caydırıcılık sağlamak olabilir.

Rusya Federasyonu ile Ukrayna arasındaki krizin giderek sertleşmeye başladığı günler yaşıyoruz. Rusya Federasyonu ile Avrupa, Amerikan ve NATO’nun Ukrayna üzerinden çekişmesi devam ediyor. Birçok uzman şubat ayı içinde Rusya Federasyonu’nun Ukrayna’ya karşı askeri bir operasyon yapma ihtimalinin çok yüksek olduğunu düşünüyor. İşin üzücü tarafı bu düşünceler artık hem medyada hem de sosyal medyada açık açık dile getiriliyor. Sosyal medyada her gün Rusya Federasyonu askeri birliklerinin trenlerle sevk edilmelerine ait yeni görüntüler paylaşılıyor.

Rusya Deniz Kuvvetlerine ait gemiler aynı eş zamanlı olarak İrlanda açıklarında, Akdeniz’de Karadeniz’de Pasifik Okyanusunda kendi aralarında; Arap Deniz’inde İran İslam Cumhuriyeti ve Çin Halk Cumhuriyeti Deniz Kuvvetleri ile tatbikatlar yapıyorlar.

Bu yazımızda Karadeniz’deki her iki ülkenin Karadeniz’de bulunan deniz güçlerine kısaca bakacağız.

Ukrayna Deniz Kuvvetleri ülkenin 1991 yılında Sovyetler Birliğinden ayrılıp bağımsızlığını kazandığı zaman Sovyetler Birliği Karadeniz Filosu gemilerinin Rusya Federasyonu ile Ukrayna arasında paylaştırılması ile kuruldu. Ukrayna Deniz Kuvvetlerinin ana üssü 2014 yılında Rusya Federasyonu işgal edene kadar Sivastopol idi. Şu anda Ukrayna filosunun ana üssü Odesa limanı.

Zaten en başından beri çok kuvvetli bir güç olmayan Ukrayna Deniz Kuvvetleri 2014 yılında Kırım’ın Rusya tarafından işgal edilmesi sırasında Rus kökenli personelinin ayrılması ve bazı gemilerin topluca Rusya tarafına geçmesi ile daha da zayıfladı. Şu anda Ukrayna Deniz Kuvvetlerine yatırım yaparak onu güçlendirmeye çalışıyor ancak bu konudaki çalışmaları bu son krizin sonucuna etki etmekten uzak.

Ukrayna Deniz Kuvvetlerinde Sovyetler Birliği zamanından kalan bir adet firkateyn, bir korvet, iki devriye gemisi, bir küçük tank çıkarma gemisi ve sekiz adet çeşitli yardımcı gemi görev yapmaktadır. 2014 yılından sonra Ukrayna kendi imkanları ile imal ettiği 7 adet 50 tonluk Gurza-M sınıfı küçük ganbot ile ABD’den aldığı 4 adet Island sınıfı devriye gemisini Deniz Kuvvetlerine katmıştır. Ayrıca Türk STM firmasının ana yükleniciliğinde RMK tersanesinde halen bir adet Ada sınıfı korvet Ukrayna için inşa edilmektedir. Geminin bu inşaatı Türkiye’de tamamlanacak ancak üzerine silah ve elektronik sistemlerin monte edilmesi Ukrayna’da gerçekleşecektir. Tamamlandığında ve hizmete girdiğinde bu gemi Ukrayna Deniz Kuvvetlerinin en modern gemisi olacaktır.

Ukrayna Deniz Kuvvetleri’nin günümüz deniz kuvvetlerinin çok doğal ve sıradan kabul ettiği bazı hayati askeri kabiliyetlere sahip olmadığı görülmektedir. Bunlarından en önemlisi hiçbir Ukrayna savaş gemisinde Atmaca, Harpoon, Excocet, Styx benzeri bir gemisavar füzesi bulunmamaktadır. Ukrayna gemileri düşman gemilerine ancak eski günlerdeki gibi top ateşi ile saldırabileceği anlamına gelmektedir. Böyle bir saldırının son derece cesurca ve bir o kadar da anlamsız kalacağı aşikardır.

Ukrayna Deniz Kuvvetleri’nin DSH harekâtı için altyapısı da zayıftır. Gemiye konuşlu sonar taşıyan helikopterleri yoktur. Bundan dolayı savaş gemilerinin sonar tespit menzillilerinin ötesinde helikopter kullanarak düşman denizaltılarını tespit ve imha yeteneği yoktur.

Rusya Federasyonu Karadeniz Filosunda da bulunan gemilerin çoğu Sovyetler Birliği zamanından kalmıştır. Ancak 2000’li yıllarda Rusya bu filosunun gençleştirmek ve güçlendirmek için yeni gemi ve denizaltı projelerine imza atmıştır. Bu çabalarını sonucunda 2010 yılından itibaren Karadeniz filosuna 3 adet Amiral Grigorovich sınıfı firkateyn, 6 adet geliştirilmiş Kilo sınıfı denizaltı, 4 adet Buyan-M sınıfı savaş gemisini katmıştır. Bu sayılan bütün gemi ve denizaltıların hepsi 1500 kilometre menzilli ve Amerikan Tomahawk seyir füzesinin muadili kabul edilen Kalibr seyir füzesi taşımakta ve bu füzeleri 2015 yılından bugüne kadar birçok kere Suriye’ye karşı ateşlemişlerdir. 

Rus Karadeniz filosunda üç adet Ropucha üç adet Alligator sınıfı tank çıkarma gemisi bulunmaktadır.  Ayrıca Rus Kuzey filosuna ait iki Ropucha ve bir Ivan Gren sınıfı tank çıkarma gemisi ile Baltık filosuna ait üç adet Ropucha sınıfı tank çıkarma gemisi bu satırlar yazıldığı sırada Akdeniz’de bulunuyorlar ve çok muhtemelen Boğazlardan geçerek Karadeniz’deki Rus filosuna katılacaklar. Her bir Alligator sınıfı gemi 300 asker ve 20 tank; her bir Ropucha sınıfı gemi ise 190 asker ve 15 kadar tank taşıyabilmektedir.

Her iki ülkenin deniz kuvvetlerinin yapısına bakıldığında ibrenin Rusya tarafında ağır bastığı çok net bir şekilde görülmektedir. Limandan çıktığında muharebeyi çok muhtemelen kaybedecek olan Ukrayna Deniz Kuvvetleri bu şekilde ürettiği etkiyi de kaybedecektir. Bu yüzden Rus Karadeniz Filosu karşısındaki en önemli kozu mevcudiyetini koruyarak kuvvet unsuru olarak hareket etmek ve bu şekilde bir caydırıcılık sağlamak olabilir.  

Denizde hakimiyet ve hasma denizlerin kullanılmasını engelleme açısında bakıldığında da Rusya’nın avantajları vardır. 

Rusya Kırım’ı işgal ettikten sonra burada bulunan birliklerini desteklemek ve yaşayan halkın Rusya Federasyonu’na kara yolu ile ulaşımını sağlamak için Kerç Boğazı’na bir köprü inşa etmiştir. Bu köprüyü korumayı bahane ederek Ukrayna Deniz Kuvvetlerine ait gemilerin Ukrayna ile Rusya arasında paylaşılmış bir iç deniz olan Azov Denizine geçişini önlemektedir. Hatta 2018 yılında bu boğazdan geçmek isteyen üç adet Ukrayna savaş gemisine Rusya zorla el koymuş ve personellerini 10 ay gemileri ise 12 ay alıkoymuştur.  Rusya efektif olarak Azov Denizini Ukrayna’nın askeri anlamda kullanımına kapatmıştır.

Biraz iyimser biraz naif olacak belki ama dileğimiz bu yaşadığımız krizin sıcak bir çatışmaya dönmeden sonlanması ve aklı selimin galip gelmesidir.

Not: Bu yazı Deniz Endüstri dergimizin Ocak-Şubat 2022 82. sayımızda yayımlanmıştır.