Denizcilik sektörü, küresel ticaretin bel kemiğini oluşturan ve dünya ekonomisinin en önemli taşıma modlarından biri olarak kabul edilen devasa bir endüstridir. Ancak, bu sektörün çevresel etkileri de göz ardı edilemez. Fosil yakıt kullanımı, karbon salınımı ve deniz ekosistemleri üzerindeki olumsuz etkiler, deniz taşımacılığının sürdürülebilir bir dönüşüm geçirmesini zorunlu kılmaktadır. Günümüzde, denizcilik endüstrisi yeşil dönüşüm sürecine hızla adapte olmakta ve çevreci çözümler geliştirmek için önemli adımlar atmaktadır. Peki, bu dönüşüm nasıl gerçekleşiyor ve gelecekte denizcilik sektörü nasıl bir yol izleyecek? Aşağıda belirtilen bazı soruları sorarak cevaplarını arayalım.

• Denizcilikte Çevresel Zorluklar ve Mevcut Durum nedir?
Deniz taşımacılığı, küresel sera gazı emisyonlarının yaklaşık %3'ünden sorumlu olup, bu oran dünya çapındaki hava yolu taşımacılığından daha yüksektir. Özellikle ağır fuel oil (HFO) gibi yüksek kükürt içeren yakıtların kullanımı, hava kirliliğine neden olurken, ballast suyu boşaltımı ve petrol sızıntıları deniz ekosistemlerini tehdit etmektedir.

Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO), bu sorunlara karşı çeşitli düzenlemeler getirmiştir. 2020'de yürürlüğe giren MARPOL Ek VI düzenlemesi ile gemilerde kullanılan yakıtların kükürt oranı %3,5'ten %0,5'e düşürülmüştür. Bunun yanı sıra, IMO 2050 hedefleri kapsamında denizcilik sektörünün karbon nötr hale gelmesi amaçlanmaktadır. Ancak, bu hedeflere ulaşmak için sadece düzenlemeler yeterli değildir; inovatif teknolojiler ve stratejik planlamalar gerekmektedir.

• Yeşil Denizcilik İçin Alternatif Yakıtlar nelerdir?
Yeşil dönüşümün en önemli ayaklarından biri, çevre dostu yakıtlara geçiş yapmaktır. Geleneksel ağır fuel oil yerine daha sürdürülebilir enerji kaynakları tercih edilmektedir. Bunlardan bazıları şunlardır:

Sıvılaştırılmış Doğal Gaz (LNG): Karbon emisyonlarını %20-30 oranında azaltan LNG, mevcut yakıt seçenekleri arasında en yaygın kullanılanlardan biridir. Ancak, metan sızıntısı nedeniyle uzun vadede sürdürülebilir bir çözüm olup olmadığı tartışmalıdır.

Biyoyakıtlar: Yenilenebilir kaynaklardan elde edilen biyoyakıtlar, karbon nötr özellikleri sayesinde önemli bir alternatiftir. Örneğin, kullanılmış bitkisel yağlardan üretilen biyodizel, mevcut motorlarla uyumlu olarak çalışabilmektedir.

Yeşil Hidrojen ve Amonyak: Karbonsuz yakıtlar olarak öne çıkan hidrojen ve amonyak, sıfır emisyon hedefleri için büyük bir potansiyel taşımaktadır. Ancak, bu yakıtların üretimi, depolanması ve taşınması gibi lojistik zorlukları bulunmaktadır.

Elektrikli ve Hibrit Sistemler: Kısa mesafeli taşımacılıkta kullanılan elektrikli gemiler ve hibrit tahrik sistemleri, enerji verimliliğini artırarak karbon salınımını minimize etmektedir.

• Yenilikçi Teknolojiler ve Dijitalleşme nasıl ilerliyor?
Denizcilik sektöründe yeşil dönüşüm yalnızca yakıt değişimiyle sınırlı değildir. Gemilerin operasyonel verimliliğini artıran ve enerji tüketimini optimize eden teknolojiler de bu sürecin bir parçasıdır:

Rüzgar ve Güneş Enerjisi: Yelken destekli gemiler ve güneş panelleri, fosil yakıtlara bağımlılığı azaltmaktadır. Örneğin, bazı konteyner gemilerinde kullanılan büyük kanat yelkenler, yakıt tüketimini %10’a kadar azaltabilmektedir.

Yapay Zekâ Destekli Rotalama: Yakıt tüketimini en aza indirmek için gemilerin hava ve deniz koşullarına göre en verimli rotayı belirleyen yapay zekâ sistemleri kullanılmaktadır.

Otonom Gemiler: Mürettebat ihtiyacını azaltarak operasyonel maliyetleri düşüren otonom gemiler, aynı zamanda yakıt tasarrufu sağlayarak çevresel etkileri minimize etmektedir.

• Lojistik ve Tedarik Zincirinde Yeşil Uygulamalar nelerdir?
Deniz taşımacılığı yalnızca gemilerle sınırlı bir dönüşüm süreci yaşamıyor. Limanlar ve lojistik süreçler de çevreci yaklaşımlar benimsemekte:

Yeşil Liman Uygulamaları: Limanlarda kıyı elektrifikasyonu ile gemilerin yanaştıklarında motorlarını kapatıp karadan enerji alması sağlanıyor. Bu uygulama, özellikle büyük liman şehirlerinde hava kirliliğini ciddi şekilde azaltıyor.

Dijital Tedarik Zinciri Yönetimi: Akıllı konteynerler ve blok zinciri (blockchain) teknolojisi, lojistik süreçlerin daha şeffaf ve verimli olmasını sağlarken, gereksiz taşımacılığı azaltarak karbon salınımını düşürüyor.

• Geleceğe Bakış: Sürdürülebilir Denizcilik Mümkün mü?
Yeşil dönüşüm süreci hız kazansa da, denizcilik sektörünün sıfır emisyon hedefine ulaşması için birçok engel bulunmaktadır. Alternatif yakıtların yaygınlaşması, teknolojik yatırımların artırılması ve uluslararası iş birliklerinin güçlendirilmesi, bu dönüşümün başarısını belirleyen faktörler arasında yer alıyor.

Ancak umut verici gelişmeler de mevcut. Örneğin, birçok büyük denizcilik firması ve gemi üreticisi, 2030’a kadar karbon salınımını %40 azaltma hedefleri koymuş durumda. Avrupa Birliği’nin Emisyon Ticaret Sistemi’ne (ETS) deniz taşımacılığını dahil etmesi gibi politikalar da bu süreci hızlandırıyor.

• Türkiye’de Yeşil Denizcilik ve Gelecek Perspektifi nedir?
Türkiye, üç tarafı denizlerle çevrili olması ve stratejik boğazlarıyla uluslararası deniz taşımacılığında önemli bir konuma sahiptir. Son yıllarda Türkiye’de de yeşil denizcilik projeleri hız kazanmıştır. Özellikle Türk limanlarında kıyı elektrifikasyonu, yenilenebilir enerji kullanımı ve dijitalleşme süreçleri teşvik edilmektedir. Bunun yanı sıra, Türkiye’nin yerli tersaneleri LNG ve hibrit tahrikli gemi inşasına odaklanarak sürdürülebilir gemi üretimi konusunda önemli adımlar atmaktadır.

Ayrıca, Türkiye Denizcilik Genel Müdürlüğü’nün desteklediği çeşitli projelerle karbon salınımını azaltmaya yönelik politikalar geliştirilmektedir. Yeşil liman uygulamaları, dijitalleşme ve sürdürülebilir yakıt kullanımı gibi konular, Türkiye’nin denizcilik sektöründe rekabet avantajını artırarak uluslararası arenada daha güçlü bir konuma gelmesine katkı sağlayacaktır.

Özetle, Türkiye’nin yeşil denizcilik alanında atacağı adımlar, yalnızca çevresel sürdürülebilirlik açısından değil, aynı zamanda ekonomik fırsatlar açısından da büyük bir potansiyele sahiptir. Bu dönüşüm sürecinde erken harekete geçen ülkeler, geleceğin sürdürülebilir denizcilik pazarında lider konumda olacaktır.