İstanbul Üniversitesi tarafından organize edilen Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (BSEC) PERMIS’in ev sahibi olduğu “2. EfxINNOs Ortak Çalıştayı: Karadeniz’de Sürdürülebilir Mavi Ekonomi İçin Yenilikçi Deniz İzleme Teknolojileri” dün İstanbul’da hibrit formatta gerçekleştirildi.
Oturumlarda denizcilikte karar alma ve uygulama süreçlerinde ihtiyaç duyulan deniz ve kıyı izleme verileri ve ilgili yenilikçi izleme teknolojileri değerlendirildi. Yalnızca yeni sensörler ve platformlar değil, kurumlar ve sektörler arası kullanılabilir ürün ve hizmet portföyleri tanımlandı.
Çalıştaya 5 ülke ve 27 kurumdan yaklaşık 70 kişi katılırken toplantılarda Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü, İçişleri Bakanlığı Sahil Güvenlik Komutanlığı, Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlı KOSGEB ve TÜBİTAK da yer aldı.
Bölgesel işbirliği kanadında KEİ ile Karadeniz Komisyonu temsil edilirken yerel yönetimler ölçeğinde Marmara Belediyeler Birliği ile Bulgaristan Karadeniz Yerel Otoriteler Birliği de hazır bulundu.
Sektörel ve meslek örgütleri tarafında İMEAK Deniz Ticaret Odası, Gemi İnşa Sanayicileri Birliği (GİSBİR), Koster Armatörleri ve İşletmecileri Derneği (KOSDER), Deniz Ürünleri Avcıları Üreticileri Merkez Birliği (DEM-BİR), Deniz Turizmi Birliği (DTB) ve Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV) da çalıştaya katkı sundu.
Beş tematik panel boyunca bakanlıklar, bölgesel kuruluşlar, belediyeler, akademi, özel sektör ve fon mekanizmaları; izleme teknolojilerinin ulusal/bölgesel politika döngülerine ve sektör operasyonlarına nasıl entegre edileceğini somut örneklerle değerlendirdi. Türkçe ve İngilizce simültane çeviriyle yürütülen oturumlarda denizcilikte karar alma ve uygulama süreçlerinde ihtiyaç duyulan deniz ve kıyı izleme verileri ve ilgili yenilikçi izleme teknolojileri değerlendirildi. Yalnızca yeni sensörler ve platformlar değil, kurumlar ve sektörler arası “kullanılabilir ürün ve hizmet portföyleri” tanımlandı.
Gün boyu süren beş panelde; ulusal politika geliştirme ve uygulama süreçlerinde izleme teknolojilerinin rolü; Karadeniz’de ortak politika omurgasına (Bükreş Sözleşmesi–BSIMAP, Ortak Denizcilik Gündemi, SRIA) uyum; gemi inşa, liman, gemi operasyonları, turizm, yetiştiricilik ve avcılık, yenilenebilir deniz enerjisi, maden–sondaj gibi sektörlerin izleme ihtiyaçları; ileri izleme–algılama çözümleri ve finansman/işbirliği mekanizmaları ele alındı. Tartışmalar, veri sürekliliği ve birlikte çalışabilirlik ilkeleri doğrultusunda “kullanım senaryosu–gösterge–teknoloji–finansman” zincirini aynı tabloda birleştirdi.
Karadeniz’de atılan bu adımlar, dünya ölçeğinde başarılı modellerle uyumlu bir çizgi izliyor: Bölgesel deniz sözleşmeleri kapsamındaki açık veri standartları ve gösterge temelli değerlendirme yaklaşımları; kıyı ve okyanus gözlem sistemlerinin (ulusal–bölgesel) karar vericilere hazır ürünler sunması; Avrupa’da EMODnet–Copernicus eşgüdümünün oluşturduğu veri–ürün omurgası ve Okyanus On Yılı DITTO programının karar destek amaçlı dijital ikiz vizyonu ile hizalanıyor.
Çalıştay çıktıları, bölgede yenilikçi deniz izleme teknolojileri inovasyon ekosistemini ve 2026 EfxINNOs Hackathonlarını desteklemek üzere öncelikli kullanım senaryoları ve teknoloji alanları listesine dönüştürülerek kamuya ve paydaşlara duyurulacak. Ulusal Ar-Ge ve girişimcilik programları ile Interreg NEXT Karadeniz Havzası ve AB misyon/ortaklık çağrıları, uygulamanın ölçeklenmesinde başlıca araçlar olarak değerlendirilecek.
EfxINNOs Türkiye Yürütücüsü, İstanbul Üniversitesi’nden Prof. Dr. Yelda Aktan:
Deniz çayırları ve algler, Karadeniz’in mavi karbon omurgasıdır, diyerek sözlerine başlayan Aktan, “Karbonu yakalar, kıyı erozyonunu tamponlar, su kalitesini ve biyoçeşitliliği destekler. Mavi karbon tutma kapasitesini ölçüp yönettiğimizde; fırtına ve kıyı baskılarına dayanıklılığı artırır, su kalitesini iyileştirir, aynı zamanda denizcilik sektörlerinin operasyonel verimliliğini ve yatırım güvenini güçlendiririz. EfxINNOs, veriyi ‘rapor için’ değil ‘karar için’ üreten standardize bir çerçeveyle ulusal sorumlulukları bölgesel omurgaya bağlıyor ve uygulanabilir çözüm portföylerini hızla sahaya indiriyor” açıklamasında bulundu.
BSEC Genel Sekreter Yardımcısı Dimitrios Rallis:
“Çalıştay, Karadeniz’in deniz ve kıyı ekosistemleri, daha temiz bir çevre ve su kalitesi ile Mavi Ekonomi’nin büyümesine yönelik Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (KEİ) programlarıyla tam bir uyum içindedir. Deniz ekosistemlerinin korunması, doğal kaynakların etkin yönetimi, iklim değişikliğine uyum ya da azaltım, atık yönetimi, biyolojik çeşitliliğin güçlendirilmesi ve kirliliğin azaltılması bizim için başlıca önceliklerdir. EfxINNOs ile gelecekte verimli bir iş birliği yürüteceğimize yürekten inanıyoruz. KEİ olarak bu somut programın uygulanmasını ve gelecekteki Karadeniz sınır ötesi iş birliği projelerini desteklemeye hazır olduğumuzu belirtmek isteriz” dedi.
Trakya Demokritos Üniversitesi ve EfxINNOs Proje Koordinatörü Prof. Dr. Georgios Sylaios:
“EfxINNOs; microAUV/ROV’lar ve şamandıralarla ürettiği yüksek çözünürlüklü veriyi, harmonize işleme yöntemleri ve yapay zekâ destekli analizlerle karar-destek ürünlerine dönüştürüyor. İstanbul’daki çalıştay, bu teknik kapasitenin limanlar, gemi inşa ve operasyon, turizm, yetiştiricilik ve yenilenebilir enerji gibi sektörlerin çok paydaşlı sürdürülebilir gelişim hedeflerine entegre edilmesi açısından önemli bir adım oldu. 2026’da düzenlenecek hackathonlar öncesinde, bölgedeki karar alma, uygulama ve sektör operasyonlarını destekleyecek yenilikçi deniz izleme teknolojileri ekosisteminin güçlendirilmesine yönelik değerli çıktılar elde ettik” dedi.
İMEAK DTO Meclis Üyesi ve Sürdürülebilirlik Komisyonu Başkanı Serdar Akdemir:
“İklim kaynaklı riskler, biyoçeşitlilik kayıpları ve kıyı baskılarına karşı Karadeniz’de veri temelli politika, teknolojik yenilik ve kapsayıcı yönetimi denizcilik sektörlerimizin uluslararası rekabet gücünü artırma hedefiyle aynı zincirde buluşturmalıyız. ‘Denizci Millet, Denizci Ülke’ vizyonumuz doğrultusunda, çevreci bir yaklaşım ve sürekli gelişen hizmet anlayışıyla, üyelerimizin küresel sisteme uyumlu faaliyetlerini desteklerken ülke ekonomisine kalıcı katkı sağlamayı amaçlıyoruz. IMO ve AB düzenlemeleri çerçevesinde yeşil dönüşüm, emisyonların azaltılması, atık ve kirlilik yönetimi ile deniz ekosistemlerinin korunması önceliklerimiz arasındadır. Üniversiteler ve bölgesel paydaşlarla birlikte, şeffaf veri paylaşımı ve birlikte çalışabilir çözümler üzerinden karar süreçlerini hızlandırmaya, limanlardan gemi inşaya, taşımacılıktan turizm ve yetiştiriciliğe uzanan tüm sektörlerde verimliliği ve sürdürülebilir rekabetçiliği güçlendirmeye hazırız” diye ifade etti.
EfxINNOs Projesi Hakkında
EfxINNOs Projesi Interreg NEXT Karadeniz Havzası Programı kapsamında (Proje Kodu: BSB00193) Avrupa Birliği tarafından eş-finanse edilmektedir. Proje, Karadeniz Havzası ve Kuzey Ege’de deniz gözlemine ilişkin veri ve politika boşluklarını kapatmayı amaçlar: micro-AUV/ROV’lar ve yüzey şamandıraları ile yüksek çözünürlüklü çevresel veri toplar, yapay zeka destekli araçlarla deniz suyu kalitesi, deniz çayırları ve deniz çöpünü değerlendirir ve pilot alanlarda dijital bilgi kiosklarını devreye alarak kamu farkındalığını ve bilimsel yaygınlaştırmayı güçlendirir.
Koordinatör ve ortaklar:
Koordinatör: Trakya Demokritos Üniversitesi (Yunanistan).
Ortaklar: Bulgaristan Karadeniz Yerel Otoriteler Birliği (Bulgaristan); Ulusal Deniz Araştırma ve Kalkınma Enstitüsü ‘Grigore Antipa’ – NIMRD (Romanya); Ilia Devlet Üniversitesi (Gürcistan); İstanbul Üniversitesi (Türkiye); Varna Teknik Üniversitesi (Bulgaristan).
Proje Süresi: Ağustos 2024 – Şubat 2027
Toplam Bütçe: 1,64 milyon €