Far görmüş tavşan neden hareketsiz kalır?

Tavşanlar karanlıkta güçlü ışıkların karşısında hareket edemediklerinde apışıp kalırlar, yaşadıkları şokun etkisiyle ne yapacaklarını bilemezler. Bu deyim, öngörülemez olaylarla karşılaşan kişilerin yaşadıkları şaşkınlığı ve şok halini anlatmak için kullanılır.

Bir anlamda, kendisini etkileyen fırtınaya hazırlıksız yakalanma durumunu ifade eder. Uzun vadeli iş yapamadığımız için her kritik dönemeçte savrulmak kaderimiz gibidir. Bu durumu düzeltmek yerine mazeret üretiriz.

“Kervan yolda düzülür” atasözü ve “bekle gör politikası” bu öngörüsüzlük ve plansızlığımızın genetik kodlarını vermektedir.

Dünya denizcilik sektöründe çevresel kirliliğe karşı alınan önlemlerin yol haritasını çözmedikleri takdirde bazı firmaların “gözlerine far tutulmuş tavşana” dönmesi mukadderdir.

IMO nun yeni EEXI ve CII indekslerinin sektör için sektör için acil eylem planı hazırlamanın gerekli olduğunu göstermektedir. Bu indekslere ilaveten karbon borsası ve yakıt vergilendirmesine dair yeni düzenlemeler 5000 GT ve üzerindeki verimsiz gemilerin ticari faaliyetlerini yapamaz hale geleceklerdir (Şekil-1). Şekil-1 de IMO nun CO2 emisyonunu düşürme stratejisi görülmektedir.

Şekil-1. IMO CO2 Emisyonu Düşürme Stratejisi

Bilindiği gibi 5000 GT ve üzeri gemilerde EEXI ve CII rating (A-E) verimlilik sınıflandırması yapılacak. Gemilerin EEXI hesabı kendi  gemi tipi ve tonaj aralığında değerlendirilecektir. Örneğin   geminiz dökme yük gemisi ve tonajı 60.000 DWT olsun. O halde, geminizin enerji verimlilik sınıflandırması ±%10’luk tonaj aralığındaki gemiler içerisinde derecelendirilecektir. Gemimizin sınıflamaya tabi tutulacağı tonaj aralığı 56.000 DWT ile 66.000 DWT aralığındaki dökme yük gemileri olacaktır.

Şimdi konunun daha iyi anlaşılabilmesi için ABC gemisinin Faz-2 ve Faz-3 sınırlamasını sağlayıp sağlamadıklarını anlamaya çalışalım. Aynı grafik üzerinde gemimizin hangi enerji verimlilik sınıflına girdiğini de gösterelim. Şekil-1 ABC gemisinin kendi tonaj aralığındaki durumunu göstermektedir.  Grafik üzerindeki siyah yuvarlak ABC gemisinin EEXI değerini göstermektedir EEXI sertifikalandırma sürecinin 2023 yılında FAZ-2’ye göre olacağına göre, mevcut gemi FAZ-2’yi sağlamaktan oldukça uzaktır.

Şekil-2. ABC gemisi EEXI değerinin Faz-2’yi sağlama durumu

O zaman gemiye %30 epl (engine power limitation) uygulayalım ve yeni durumda faz-2’yi sağlayıp sağlamadığına bakalım (şekil 3). Şekil-2 de görüldüğü gibi %30 güç kısıtlaması (EPL) yapılınca da değişen bir şey olmadı. Gemi yine faz-2’yi sağlayamadığı için sertifika alamaz. Ancak gemi e sınıfından d sınıfına terfi etti. Bu durumda %30 epl nin geminin verimlilik sınıflandırmasına önemli bir etki yapmadığını söyleyebiliriz.

Şekil-3. %30 EPL yapılmış ABC geminin Faz-2’yi sağlama durumu

Armatörümüz inat etti ve gemisinde LNG dönüşümü için ilave bir masraf daha yapsın. Bakalım %30 EPL+LNG dönüşümü geçirmiş ABC gemimiz 2023 yılında sertifika alabilecek mi? Müjde! ABC gemisi 2023 yılında büyük maliyetlere katlanarak Faz -2’yi sağladığı için sertifika alabilecek. Enerji verimlik sınıflamasında ise B seviyesine ulaştı.

Şekil-4. %30 EPL +LNG dönüşümü yapılmış ABC geminin Faz-2’yi sağlama durumu

Armatörümüz hemen sevinmesin. Kötü bir haberlim var. 2025 yılında Faz-3 devreye girecek. Bu kadar masraftan sonra olacak şey mi bu? Şimdi de Faz-3 devreye girdiğinde ne olacak onu görelim.

Şekil-5. %30 EPL +LNG dönüşümü yapılmış ABC geminin Faz-3’ü sağlama durumu

ABC gemisi yapılan onca masraftan sonra Faz-3 devreye girdiği anda sertifika alamıyacağı için sektörde faaliyet gösteremeyecek demektir.

Dikkat edilirse, geminin enerji verimlilik derecelendirmesinde sınıf atlaması kendi grubunda diğer gemi sahiplerinin benzer yaptırımı yapmamaları durumunda geçerli olmaktadır. Bir an tüm gemilerin aynı düzenlemeyi yaptığını ve bir taraftan da yüksek verimli gemilerin bu derecelendirme grubuna girdiğini düşünürsek bu durumda geminin verimlilik derecelendirmesinde yerinde sayması da pekâlâ mümkündür.

Şirketler ticari sürdürülebilirliğini temin etmek için filolarının mevcut durumunu etüt etmeli ve alınması gereken stratejik kararları almalıdır. Aksi halde önümüzdeki 10 yılda pek çok gemi fiili olarak ticari faaliyetten men edilme tehlikesiyle karşı karşıyadır.

Önümüzdeki yazıda şirketlerin uzun soluklu yol alabilmeleri  için uygun makine seçimi nasıl  olmalıdır sorusuna yanıt arayacağız.