1. YAZARLAR

  2. Osman ÖNDEŞ

  3. Armatör Vehbi Aldıkaçtı 
Osman ÖNDEŞ

Osman ÖNDEŞ

Gazeteci, Yazar ve Tarihçi

Armatör Vehbi Aldıkaçtı 

A+A-

(Araştırma Makalesi)

vehbi-aldikacti.jpg
Vehbi Aldıkaçtı Kaynak; ©Osman Öndeş arşivi.

Bu çalışmam; etkin oldukları yıllarda çok başarı bir armatörlük firması sahibi olan Mustafa Aldıkaçtı ve oğlu Ahmet ve Vehbi Aldıkaçtı ailesinden Vehbi Aldıkaçtı’yı anlatmaktadır. Armatör kimliğiyle Aldıkaçtı ailesi; “Mustafa Aldıkaçtı ve Ahmet Aldıkaçtı ve Vehbi Aldıkaçtı Vapurları Koll. Şti.” olarak görülmektedir. Ailede ileri çıkan isim Vehbi Aldıkaçtı olmuştur. Türk Armatörleri Birliği’nde yönetim kurulu üyeliklerinde ve başkan yardımcısı gibi görevlerde bulunan kişi Vehbi Aldıkaçtı’dır. 

aldikacti-lloyds-book-of.jpg
Aldıkaçtı Lloyd’s Book of House Flags & Funnels

Muscat’ta bulduğum Mehmet Vehbi Aldıkaçtı’nın amcası için anlattıkları
Armatörlük sahnesinden çekilmiş olan ailelere ulaşmak, çok titiz metodolojik araştırmalarla mümkün olabilmektedir. Nitekim Vehbi Aldıkaçtı ailesine ulaşabilmek için yaptığım araştırma beni, Amerika Birleşik Devletleri’nde Türk - Amerikan İşadamları Derneği Başkanı olarak tespit ettiğim Mehmet Vehbi Aldıkaçtı’ya gönderdiğim mesajla mümkün olabilmiştir. Aradan hayli zaman geçtiği için umudumun azaldığı bir sırada Umman - Muscat’tan gelen bir mesaj, hayli sevindirici ve şaşırtıcı da olmuştur. Bu mesaj şöyleydi; “Osman Bey, ben Mehmet Vehbi Aldıkaçtı. Amerika’da iken başkanlığını yaptığım Türk Derneği’ne attığınız mesaj elime geçti. Şu an Amerika’da değilim, Muscat Umman’da bir proje ile ilgilenmekteyim. Aldıkaçtı ailesinde benim ismim bana Vehbi amcamdan geçmiştir. Ben size kendisinin torunu olan Yaman Tansal ağabeyimle görüşmenizi tavsiye ederim. Bu mesajı ona da kopyalıyorum. 

Saygılarımla 
Mehmet Vehbi Aldıkaçtı, 
Senior Architect-PTB 211 Muscat International Airport MC3” 

Yaman Tansel’in anlattığı dedesi Vehbi Aldıkaçtı
Armatör kimliği esas olmak üzere dedesi Vehbi Aldıkaçtı’nın özgeçmişini ve fotoğrafını da gönderen, torunu Yaman Tansal’a ayrıca teşekkür ediyorum; Yaman Tansal dedesi Vehbi Aldıkaçtı’nın özgeçmişini şöyle yazmıştır: “Vehbi Aldıkaçtı 1909 Samsun Doğumludur. Galatasaray Lisesi’nden 1929 yılında mezun olmuştur. Üniversite öğrenimini Lozan Üniversitesi’nde yapmış ve 1933 yılında Ekonomi Bölümü mezun olmuştur. 

1965 - 1969 yılları arasında, Türk Armatörleri Birliği Başkanlığı ve Başkan Yardımcılığı görevlerinde bulunan Vehbi Aldıkaçtı’nın babası Mustafa Aldıkaçtı ve amcası Ahmet Aldıkaçtı’dır. Her ikisinin de genç yaşlarda vefatlarından sonra Vehbi Aldıkaçtı 1941 yılında Mustafa ve Ahmet ve Vehbi Aldıkaçtı Vapurculuk Koll. Şirketi’nin başına geçmiştir. 1890 yılında kurulan şirket 1979’a kadar faaliyetine devam etmiştir; armatörlük faaliyetinin yanısıra, otomotiv, akaryakıt ve demir - çelik döküm alanlarında da, hem Samsun’da hem İstanbul’da faaliyette bulunmuşlardır. 

Vehbi Aldıkaçtı 1979 yılında İstanbul’da vefat etmiştir. Gemilerin fotoğrafları maalesef yok. Son üç gemimizin adları ‘İleri’, ‘Yoroz’ ve ‘Kerempe’dir. Dedem Vehbi Aldıkaçtı’nın ön ismi, ikinci ismi yoktur. Sadece Vehbi Aldıkaçtı olarak kayıtlıdır.” 

Aldıkaçtı ailesini anlatırken, bağlantılı olarak Yelkencizâde’lerden bir kısım bilgi vermek isterim; Armatörlerin kimlikleri tespit edebildiğim şekliyle 1928 yılına kadar gitmektedir. İlk buharlı sac gemileri Yelkencizâde’den satın aldıkları 1889 inşa 1398 grt.’lik “Samsun” vapurudur. “Samsun” 1930- 1935 yıllarında “Yelkenci Vapurları” olarak “Karadeniz Lüks ve Sürat Postası” adı altında Sirkeci’den hareketle Zonguldak, İnebolu, Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Sürmene, Rize ring seferi yapardı. 

Gemilerin çok yaşlı oluşu, bakım onarım koşullarının çok zor koşullarda ve yetersiz teknik imkanlarla yerine getirildiği bu yıllarda pervanesi düşen ve sık sık arızalanan gemilere de rastlanılmaktadır. Samsun vapuru 5 Ekim 1931 tarihinde İnebolu ile Ayancık arasında Çatalzeytin mevkiinde pervanesi düşen Alemdarzâde ailesine ait Millet vapurunun yardımına yetişmiş ve yedekleyerek Sinop’a götürmüştür. 

anadolu-vapuru.jpg
Mustafa ve Ahmet Aldıkaçtı’nın Yelkencizâde Biradarler’den satın aldıkları “Anadolu” vapuru. Bu fotoğraf ilkkez yayınlanmaktadır. 

Mustafa ve Ahmet Aldıkaçtı 1936 yılında Yelkencizâde Biraderler’e ait “Anadolu” vapurunu satın almışlardır. Bu vapurun Kandilli önlerinde İstanbul Boğazı’nda Karadeniz’e seyrederken tespit edilen bu fotoğraf aynı zamanda o yıllarda gemilerle yapılan seyahati de anlatmaktadır. Fotoğrafta sağ üstte eski yazıyla “Yelkencizâde Biraderler Vapurları” yazısı okunmuştur. Fotoğraf tam olarak bulunamadığından eski yazı kısmı çok değerli bilim insanlarımızdan Prof.Dr. İdris Bostan Bey tarafından çözülmüştür. Kendisine teşekkür ederim.

Vapurun baştaraftan kıç tarafa kadar güvertesinde yolculara ve tüccara ait malların tıka basa istif edildiği görülmektedir. Hayli kalabalık olan yolcular güvertelerde, filika güvertesinde bile bulabildikleri yerlerdedir. Büyük bir kalabalığın ayakta oluşu da şaşırtıcıdır.

Dikkat edilecek bir diğer ayrıntı çözülebildiği kadarıyla, toka edilmiş olan işaret flamalarıdır. Bu flamalarda (Yukarıdan aşağıya okunabildiği kadar-Hatalı okuma olabilir); 

1-    Zulu (Römorkör istiyorum),
2-    Kilo/Kalyon (Haberleşmek istiyorum), 
3-    Okunamadı, muhtemelen Golf/Gabya olabilir,
4-    4-Hotel / Halat gibi görüldü.

Türk Armatörleri Birliği / Derneği üyesi olarak Vehbi Aldıkaçtı
16 Şubat 1940 tarihi itibarıyla Türk Armatörleri Birliği’nin yıllık olağan genel kurul toplantısı yapılmış ve seçim neticesinde Abdi Vehbi Dural, Rıza Sadıkoğlu, Vehbi Aldıkaçtı, Adnan Barzilay, Muzaffer Pehlivan, Mustafa Umman ve Ali Sohtorik asil üyeliklere seçilmişlerdir.

turk-armatorleri-birligi.jpg
Vehbi Aldıkaçtı’nın yönetim kurulu- Kâtib üyesi olarak yeraldığı 14 Şubat 1940 tarihli Türk Armatörleri Birliği’nin yıllık olağanüstü genel kurul toplantısı seçim sonuç ilanı. Kaynak: Akşam, Cumhuriyet, Son Posta Gazeteleri.

Bu çalışma döneminde Rıza Sadıkoğlu Başkan, Ali Sohtorik Muhasib, Vehbi Aldıkaçtı Kâtib üye, Abdi Vehbi Dural, Mustafa Umman, Adnan Barzilay, Muzaffer Pehlivan üye, Ahmet Behçet Müezzinoğlu, Faik Zeren, Ferid İnal, Şevket Manioğlu, Hamdi Selimoğlu, İsmail Kalkavan yedek azalıklara seçilmiştir. 14 Şubat 1940 tarihi itibarıyla Türk Armatörleri Birliği fevkalade umumi heyet toplantısında idare heyeti sayısını beş kişiden yedi kişiye çıkartmıştır.

12 Eylül 1949 tarihi itibarıyla Türk Armatörleri Birliği’nin yıllık olağan genel kurul toplantısı yapılmış ve Hamdi Selimoğlu, İbrahim Kalkavan, Vehbi Aldıkaçtı, Kemal Ersal, İsmail Kalkavan, Şadan Sadıkoğlu, Şevket Manioğlu asil üyeliklere seçilmişlerdir. 

ilan.jpg
Mustafa ve Ahmet ve Vehbi Aldıkaçtı Vapurculuk Kollektif Şirketi’ne ait Anadolu vapurunun 23 Şubat 1952 günü Kefken Limanında geçirmiş olduğu deniz kazasıyla ilgili olarak Anadolu Vapuru Hakem Dispajörleri’nin ilanı. Kaynak: Cumhuriyet Gazetesi. 

28 Nisan 1950’de Vehbi Aldıkaçtı Cumhuriyet Halk Partisi Samsun’dan milletvekili adayı olarak gösterilmiştir. Ancak listede sadece tüccar olarak gösterildiğinden denizci ve armatör olduğu anlaşılamamıştır. Bunun üzerine Türk Armatörleri Birliği tarafından açıklayıcı bir haber yayınlanmıştır. 

31 Temmuz 1950 tarihinde Türk Armatörleri Birliği’nin umumi genel kurul seçimlerinde İbrahim Kalkavan Başkan seçilmiş, Vehbi Aldıkaçtı Başkan vekili olmuştur. Bu yönetimde Ahmet Kalaycığlu Muhasib, Şevket Manioğlu Kâtib, Hamdi Selimoğlu, Şevket Manioğlu, Ali Sohtorik, Suat Sadıkoğlu, üyedirler. Adnan Dede Denetçi üye olmuştur. 

Anadolu Vapuru Kefken Adası’nda karaya gidiyor
Mustafa, Ahmet ve Vehbi Aldıkaçtı kardeşler 1930 yılında Lütfü Yelkenciye ait Yelkencizâde ve Şürekâsı şirketiyle 1896 yapısı bir şilebe ortak oldular ve gemiye “Anadolu” adı verildi. 1933 yılında Lütfü Yelkenci, şirketiyle birlikte ortaklıktan çekildi ve “Anadolu” vapuru sadece Aldıkaçtı grubuna kaldı. Bu gemi, Aldıkaçtı firmasının armatörlük faaliyetini tatil etmesi nedeniyle 1935’de hurdaya çıkartıldı ve Haliç’te söküldü. Ancak Vehbi Aldıkaçtı armatörlük dışındaki deniz ticareti bağlantılı faaliyetini sürdürdü. 1948’de yeniden armatörlüğe dönüş yaptı ve “İleri” adını verdiği bir gemiyi satın aldı. 1970 yılına kadar devam eden şirket, son gemisini de satarak armatörlük sahnesinde çekildi.

Aldıkaçtı ailesinin Anadolu adını verdikleri bir vapurları daha olmuştur; 1 Aralık 1952 tarihli gazetelerde şu haber vardır; “Mustafa, Ahmet ve Vehbi Aldıkaçtı Vapurculuk Kollektif Şirketi’ne ait Anadolu vapurunun 23 Şubat 1952 günü Kefken Limanında geçirmiş olduğu deniz kazasında kaptan tarafından alınan tedbirler ve yapılan fedakarlıkların büyük avarya kabul edilmesine karar verilmiş olduğundan tanzim edilecek dispeç hesaplarından dikkat nazarına alınmak üzere hadise sırasında gemide bulunan yükle alakalı olup da tahkimnamede imzası bulunmayanların bu yüzden bir zararları bulunduğu takdirde bir dilekçe ile ve evrakı müsbitelerini de ibraz etmek suretiyle ilanın çıktığı tarihten nihayet bir hafta içerisinde Hakem Heyeti Kâtibi Büyük Postahane binası ikinci katında İstanbul İcra mercie başkâtibi Kemal Tuncer’e tevdi eylemeleri rica olunur. Anadolu Vapuru Hakem - Dispajörleri.” 

gerze.jpg
S.S Gerze Genel yük gemisi (TCTV) - (Ex- Jelo, Ex-Ulsnes, Ex- Çaltı)

• 1907 yılında Akers MoV, Oslo tersanesinde “Jelo” adıyla AS Jellinjen, Oslo firması adına 253 Kızak numarasıyla inşa edildi. 799 gt., 451 nt. ve 547 dwt. idi. Ana makinesi 3 genişlemeliydi. 
• 1952’de buharlı gemiden dizel motorlu gemiye dönüşü yapıldı ve 683 gt., 600 dwt. oldu. 
• 1964’de büyük onarımdan geçti. Gemiye SKL 480 hp dizel makine konuldu. 
• 1920’de Det Stavangerske Dampskibaselskap, firması satın aldı ve “Ulsnes” adı verildi. 
• 1952’de Mustafa ve Ahmet ve Vehbi Aldıkaçtı Vapurculuk Koll. Şti. satın aldı,“Çaltı” adı verildi. 1960’da adı “Gerze” olarak yenilendi. 
• 1963’de Mehmet Kaptanoğlu firmasına satıldı ve “Mehmet Kaptanoğlu” adı verildi. 1987’de halen çalışmaktaydı. 

ss-ileri.jpg
S.S İleri - (Ex- Lake Gaither, Ex- Texas Ranger, Ex-Empire Snipe)

• Genel yük gemisi (TCSX), 2677 grt., 1598 net. ve 4200 dwt. idi. Ana makinesi Nordberg 3 genişlemeli idi. İlk adı “Lake Gaither” idi.
• 1919’da Manitowoc Shipbuilding Co.,tersanesinde inşa edildi. 
• 11 Kasım 1919’da U.S. Shipping Board adına denize indirildi. 
• 1926’da Cleveland- Western Reserve Navy Co. filosuna devredildi. 
• 1932’de Newtex Steamship Co., satın aldı ve “Texas Ranger” adı verildi. 
• 1940’da İngiliz Harp Ulaştırma Bakanlığı’na devredildi. İşletmesi Londra - Sir Walter Reardon Smith & Son Co.’ya verildi ve “Empire Snipe” adı verildi.
• 1946’da II. Dünya Harbi’nin sonunda Cardiff - Constant Ltd.’ye devredildi. 
• 14 Temmuz 1942 günü Gibraltar açıklarında bir miknatisi mayın infilakıyla hasar gördü ve 14 Ekim 1942’de hizmetdışı kaldı. 
• 1946’da W. Brown, Atkinson & Co Ltd. adına satın alındı ve “Staxton” adı verildi. 
•1948’de Mustafa ve Ahmet ve Vehbi Aldıkaçtı Vapurculuk Koll.Şti adını satın alındı ve “İleri” adı verildi. Temmuz 1968’de Haliç’te söküldü. 

İleri Vapuru Empire sınıfı bir gemi idi.
Vehbi Aldıkaçtı ve Mustafa Ahmed firması tarafından satın alınmış ve “İleri” adını verdikleri gemi, 10 Şubat 1949’da İngiltere’den çimento yüklü olarak İskenderun limanına gelmiş, orada yükünü tahliye ettikten sonra Toprak Ofisi mahsullerini yükleyerek İstanbul’a hareket etmiştir. Gazetelerdeki habere göre; 9 Şubat 1949 günü İleri şilebinde geminin armatörleri şerefine bir öğle ziyafeti düzenlenmiştir. İleri şilebi Amerikan yapısı olup İngiltere’ye satılmış ve oradan da İngiliz lirası bedelle Türk bayrağına geçirilmiştir. Geminin azami sürati 10 knots’dur. 30 yaşında olmasına rağmen sağlam bir gemidir ve Lloyd A Klasına kayıtlıdır. Ambarları alavereli vinçlerle mücehhez ve gladoralı olup ve muhtelif yük taşımaya elverişlidir. 

Şevket ve Adil Manioğlu firması tarafından satın alınan 5100 dwt’luk ‘Aband’ şilebi de Çanakkale Boğazı’na gelmiştir. Sabah akşam demeden İstanbul’da beklenmektedir. Mehmet Doğan firması da 8250 dwt’luk bir şilebi satın almak üzeredir. Bu geminin de satın alınmasıyla armatörlerimizin satın aldıkları gemi sayısı 11 olacaktır. 

“İleri” vapuru da “Mustafa ve Ahmet ve Vehbi Aldıkaçtı Vapurculuk Koll. Şirketi” (Kefeli Han. K.3 Galata) adına Karadeniz Yük Postası olarak çalıştırılmıştır. 

“Lloyd 100 A1 Klas Şahadetnamesi haiz” diye ilan ettikleri “İleri” şilebi, Sirkeci’den hareketle Zonguldak, Sinop, Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Sürmene, Rize, Hopa iskelelerine uğramakta; dönüşte Görele, Vakfıkebir, Fatsa, Ünye, İnebolu iskelelerine uğrak yapmaktaydı. Aldıkaçtı şirketi acente adresi; Sirkeci, Yalıköşkü Cad. No. 46, Tel: 20435 idi.

kerempe.jpg
S.S Kerempe- (Ex-Como, Ex-Nelkon)

• Genel yük gemisi,1900 yılında Earle’s Shipbuilding Co., Hull tersanesinde “Como” adıyla Hull - Ellermans Wilson Line, firması adına 570 Kızak numarasıyla inşa edildi. 1205 gt., 2056 dwt., Ana makinesi 3 genişlemeliydi.
• 1945’de Hull-Nelkon Steamship Co., satın aldı ve “Nelkon” adı verildi. 
• 1954’de Mustafa ve Ahmet ve Vehbi Aldıkaçtı Vapurculuk Koll. Şti. adına satın alındı ve “Kerempe” adı verildi. 1970’de İstanbul’da söküldü. 

ss-samsun.jpg
S.S Samsun - (Ex- Rhone, Ex- Gabriella) 

• Genel yük gemisi, 1398 grt., 885 net. ve 2150 dwt. idi. 
• 1889 yılında Wigham Richardson & Co., West - Hartlepool’da inşa edildi. 
• 3 genişlemeli ana makinesi 1236 hp güç üretiyordu. 
• İlk armatörlük firması Marseille - Compagnie de Navigation Mixte idi. İnşa adı “Rhone” idi. 
• 1923’de Theodorakis Kyrillos firmasına satıldı ve “Gabriella” adı verildi. 
• 1924’de Yelkencizâdeler firmasına satıldı ve “Samsun” adı verildi. 
• 1930’da Yelkencizâdeler ve Mahdumu şirketine devredildi. 
• 1935’de Mustafa ve Ahmet ve Vehbi Aldıkaçtı Vapurculuk Koll.Şti. satın aldı. 
• 1 Kasım 1941 günü Haliç’te Kalafatyeri’nde onarımdayken battı. 

samsun-vapuru.jpg
2 Aralık 1941 tarihli Tan ve Vakit Gazetelerinde yer alan Samsun Vapuru’nun Kalafayeri’nde battığına dair haberler.

1935 yılında Mustafa, Ahmet ve Vehbi Aldıkaçtı Ortaklığı’na satılan Samsun vapuru 1936 kışında Karadeniz’de ağır bir havaya maruz kalmış ve karaya düşmemek için travers yaparak Sinop Limanı’na sığınabilmiştir. Karadeniz posta seferlerinde ve Romanya’dan muhacir taşımada kullanılan Samsun vapuru 1939 Ocak ayında yine Karadeniz’in ağır dalgalarına dayanamayarak Karadeniz Ereğli’de Şadan, Galata, Zonguldak, Mete, İkbal, Atillâ, Tan, şilepleri gibi karaya sürüklenerek oturmuş, birkaç sene önce kurtardığı Millet şilebi ise bir batık üzerine düşerek parçalanmıştır. Karaya oturan gemilerin kumsal sığlığa sürüklenmiş olmaları nedeniyle Samsun dahil bazıları kurtarılmış ve Eylül 1939’de Romanya’dan yapılacak göçmen seferlerine verilmiştir. Eylül ayı sonlarında Köstence’den 2500 Müslüman göçmeni getirdiği ve yeniden Köstence’ye hareket ettiği görülmektedir. 

Haliç’te Kalafatyeri’nde onarımda bulunan Samsun vapuru, 1 Aralık 1941 günü saat 17.00 civarında sac değiştirilmesi sırasında birden yan yatmış ve devrilerek batmıştır. Samsun vapuru ise yirmi dakika zarfında tamamiyle batmıştır. Bu esnada gemide bulunan seksen kadar mürettebatla tamirde çalışanlar arasında panik başlamış, hemen herkes karaya çıkmışsa da üç kişi denize düşmelerine rağmen sonradan kurtarılmışlardır. Yapılan açıklamaya göre 50.000 liraya sigortalıdır. Cumhuriyet Gazetesi’de Samsun vapurunun batışına dair haberin son satırında “...1889 tarihinde İstanbul’da inşa edilmiştir” ifadesi vardır ki, yanlıştır. Samsun Vapuru, İngiltere’de Wigham Richardson & Co., West - Hartlepool’da inşa edilmiştir. 

rhone.jpg
1889 inşa “Rhone”

Bu metne Greek Shipping Miracle kaynağından yararlanarak Theodorakis Kyrillos firmasının satın aldığı belirtilen ve bulabildiğim “Gabriella” fotoğrafını, yine de ihtiyatla kaydediyorum. Ayni isimde başka bir gemi olabilir ve yazılı gemi bilgilerine kısmen uymaktadır. Ayni şekilde 1889 inşa “Rhone” fotoğrafına uymamaktadır.

S.S. Yılmaz- (Ex-Flora)

Aldıkaçtı ailesinin 1932 yılında Armatör Mahmut Lütfi’den satın aldıkları “Yılmaz” isimli vapur J.Wigham Richardson & Co.’ya ait Low Walker’deki Neptune Yard’da 7 Aralık 1885 tarihinde kızağa konmuş olan “Flora” isimli genel yük vapuru idi.

• 723 grt. ,492 nrt.,895 dwt., 189.5 ft x 29.2 ft., x 11.6 ft. olan geminin 110 nhp. güce sahip 2 genişlemeli ana buhar makinesi  J. Wingham & Richardson Ltd. imalatı idi ve Azami seyir sürati  9 knots idi.
• 1886’da Odessa merkezli L.Brodsky satın aldı.
• 1890’da South Russian Stream Navigation firması satın aldı. 
• 1898’de Odesa merkezli Sch. L.Karapatnitsky satın aldı ve “Adana” adını verdi.
• 1924’de Şirketi Hayriye tarafından satın alınarak “Hizmet” adı verildi.
• 1929’da Mahmut Lütfi Bey satın almış, “Yılmaz” adını verdi.
• 1932’de Mustafa ve Ahmet Aldıkaçtı Vapurculuk Koll. Şti.  satın aldı. Adını değiştirmedi.
• 1950’de Mehmet Kaptanoğlu Kardeşler satın aldı.
• 1953’de Yılmaz Kaptanoğlu adı verildi.
• 1959’de çok kötü durumda olarak Haliç’te bağladı.1961’de Kalafatyeri’nde söküldü.
Yılmaz adıyla 1943’deki bir seferi sırasında Çanakkale girişinde karaya oturmuş ve kendisini kurtarmıştır. 1948 kayıtlarında Türkiye’den Filistin’e Musevi göçmenleri taşıdığı görülmektedir. 

ss-yoroz.jpg
S.S Yoroz- (Ex- Minerva, Ex- Snariad N17, Ex-Minerva, Ex- Yser)

• Genel yük gemisi (TCVW),1903 yılında J.C. Tecklenborg A.G. Geestemnde tersanesinde “Minerva” adıyla Deutsche Dampfoschiffahrts - Gesellschaft, Neptun A.G., Bremen firması adına 168 Kızak numarasıyla inşa edildi.1205 gt., 2056 dwt. idi. Ana makinesi 3 genişlemeliydi. Eylül 1900’de hizmete girdi. 

• 1 Ağustos 1914’te Kronstadt’da Rus kuvvetleri tarafından elkonuldu. 
• 1915’de Çarlık Rusya Donanması’nda nakliye gemisi olarak hizmete alındı. Bu süreçte “Snariad N17” borda numarası verilmişti. 
• 2 Şubat 1918’de armatörüne devredildi ve “Minerva” adını aldı. 
• 1919’da İngilizler tarafından elkonuldu, 1920’de Belçika hükümeti’ne devredildi. 
• 1922’de Cie Royal Belge Argentine S.A. Antwerp firmasınca satın alındı ve “Yser” adı verildi. 
• 1952’de Hayri Baran tarafından satın alındı ve “Yoroz” adı verildi. 
• 1970’de Mustafa ve Ahmet ve Vehbi Aldıkaçtı Vapurculuk Koll. Şti. tarafından satın alındı ve “Yoroz” adı değiştirilmedi. Aynı sene Kalafatyeri’nde söküldü. 

muzaade-001.jpg
Yoroz Süvarisi İhsan Besen Kaptan’nın kaza hakkındaki şirkete gönderdiği yazı. Bu evrak müzayede ile satılmıştır: Kaynak: Moda Müzayede.

Özellikle Efemera tarzı belge müzayedelerinde önemli bir sahaf olan Moda Müzayede dikkatle takip edildiğinde geçmiş yılların Türk armatörlerine ait birçok evrak ve şahıs ve gemi fotoğraflarının satışa sunulduğu görülmektedir.  Bu müzayedelerden birinde Mustafa ve Ahmet ve Vehbi Aldıkaçtı Vapurculuk Koll.Şti.’ye ait bazı evraklar da satılmıştır. Anlaşılan şirkete ait bir dosya veya dosyalar, muhtemelen şirketin faaliyetini durdurmasından sonra satılmış ve buradan da bazıları sahaflara intikal etmiştir. Eski armatörlük şirketlerine ait böyle yüzlerce evrak sahaflarda ortaya çıkmaktadır. Bu evrak ve fotoğrafların bir Deniz Ticaret Tarihi Araştırmaları Kurulu adına Deniz Ticaret Odası’nca ve/veya Piri Reis Üniversitesi’nce teşkil edilecek bir yetkili tarafından izlenilmesi ve gerekli olanların satın alınmak üzere bir arşiv oluşturulması önemsenmelidir. Ancak maziye ait böyle bir çalışma olmadığı da bilinmektedir.

Müzayede tespit ettiğim evraklardan birinde şirkete ait iki vapurun fırtına nedeniyle maruz kaldıkları durumu anlatmaktadır. Yoroz Süvarisi İhsan Besen imzalı evrak şöyledir; “12 Mart 1968 günü hava muhalefetinde Büyükdere’de demirde yatmakta iken Saat ondört sıralarında esmekte olan lodos rüzgarı şiddetini artırdığından kampanyamıza ait Kerempe vapuru da demirlerini tarayarak üzerimize düşmüş ve sancak tarafımıza kuvvetle yaslanmıştır. Bu yaslanma neticesinde üç numaralı ambarın sancak tarafından ve kumanyalığın baş tarafına kadar kaplama saçlarının tahrip olduğu, bir kısım kemerelerin ezilerek deforme olduğu, yalı kütüklerinin parampet saçlarının ezilmiş olduğu tarafımdan tespit edilmiştir.” (Parampet hakkında okur için açıklama: Yük, yolcu ve personelin denize düşmesini engellemek, dalganın yoğun olduğu zamanlarda güvertenin ıslanmamasını sağlamak için bordalar hizasına koyulan sac korkululuklara parampet denir.)

Berayı keyfiyet arz olunur. (Anlamı-Durumu bilgilerinize arz ederim)
Saygılarımla
S/S Yoroz Süvarisi 
İhsan Besen 

vehbi-aldikacti-vefat.jpg

Vehbi Aldıkaçtı 13 Eylül 1979’da vefat etti
10 Mart 1942 ‘de Vehbi Aldıkaçtı’nın babası Mustafa Aldıkaçtı vefat etmiş ve 15 Şubat 1942 günkü gazetelerde teşekkür mesajı yayınlanmıştır. Bu mesajda annesi Leman Aldıkaçtı ve Vehbi Aldıkaçtı, tüm dost, akraba ve yakınlarına teşekkür etmektedir. 

27 Ekim 1952’de Samsun eşrafından merhum Şahinzâde Ahmet Bey’in oğlu, Sacide Şahin’in eşi, İhsan, Nejat ve Füsun’un babası, Vehbi Aldıkaçtı’nın dünürü İstanbullu tüccarlardan Nuri Şahin vefat etmiş, cenazesi Şişli Camii’nden kaldırılarak Zincirlikuyu Asri Mezarlığında defnedilmiştir. Aldıkaçtı ailesi demir çelik sanayi sektörünün tanınmış müteşebbislerinden Hüseyin Hüsnü Aker’le de (Vefatı 19 Ağustos 1965) akrabaydılar; Rüştü Aldıkaçtı ve Erdoğan Tezol’un kayınpederiydi. Müyesser Aker’in eşi Hüseyin Hüsnü Aker aynı zamanda Orhan Aker, İlhan Aldıkaçtı, Ayhan Tezol ve Burhan ve Turhan Aker’in babasıydı. 

13 Eylül 1979 Perşembe günü vefat eden Vehbi Aldıkaçtı’nın cenazesi,14 Eylül 1979 Cuma günü Şişli Camii’nde kılınan öğle namazından sonra Edirnekapı Şehitliği’ndeki aile kabristanında defnedilmiştir. Vehbi Aldıkaçtı; Mustafa Aldıkaçtı ve Feriha  Aldıkaçtı’nın oğlu, Leman Aldıkaçtı’nın eşi, Feriha, Hulki, - Utku Aldıkaçtı’nın  babası, Ayla ve Birsin Aldıkaçtı’nın kayınpederi, Yaman ve Halûk Tansel’in, Leyla, Seba ve Ali Aldıkaçtı’nın dedesi, Halide Keçeci, Nedime Hamami, Didar Şahin, Rüştü ve Rıfkı Aldıkaçtı, Esin Gürgen’in ağabeyi, Ali Keçeci, Rauf Hamami, Rüştü Şahin, Prof.Turhan Gürgen, İlhan ve Nişvan Aldıkaçtı’nın kayınpederi, Semahat Aldıkaçtı’nın yeğeni, Prof.Dr. Orhan Aldıkaçtı, Rikkat Mergen, İrfan Sevsay ve Hazım Aldıkaçtı’nın amcazadesi idi. 

Bu yazı toplam 1770 defa okunmuştur.
Önceki ve Sonraki Yazılar