ABD Ulusal Ulaştırma Güvenliği Kurulu’nun (NTSB) yayımladığı soruşturma raporuna göre, Panama bayraklı dökme yük gemisi Genius Star XI’de 25 Aralık 2023’te meydana gelen iki büyük yangının temel nedeni, yanlış şekilde sabitlenmiş lityum-iyon batarya yükü ile ağır hava koşullarının birleşimi oldu. Olayda yaklaşık 3,8 milyon dolarlık hasar meydana gelirken, deniz yoluyla taşınan büyük ölçekli batarya sistemlerine yönelik riskler bir kez daha gündeme geldi.
410 feet (yaklaşık 125 metre) uzunluğundaki gemi, Pasifik Okyanusu’ndaki seferi sırasında 192 adet lityum-iyon batarya enerji depolama sistemi (BESS) taşıyordu. Şiddetli deniz koşullarında yük bağlama kayışlarının kopması sonucu 41 batarya ünitesi yer değiştirdi. Bu hareket, üç ünitede bataryaların termal kaçak (kontrolsüz ısınma) sürecine girmesine ve yangın çıkmasına neden oldu. Termal kaçak sırasında sıcaklığın 300°C’nin (572°F) üzerine çıktığı belirtildi.
Kritik Ekipman Uyumsuzluğu Tespit Edildi
NTSB raporunda, yük sabitleme sisteminde ciddi bir tasarım uyumsuzluğu bulunduğu vurgulandı. İncelemelere göre, kullanılan D-halkaları ile kanca ağız çapları birbiriyle uyumlu değildi. Bu durum, yüklerin düzgün şekilde dağıtılmasını engelledi ve yükün oluşturduğu gerilimin kanca eğim noktasında yoğunlaşmasına yol açarak kırılmalara neden oldu.
Fırtına ve İki Ayrı Yangın
Gemi, 24 Aralık’ta Bering Denizi yakınlarında 26 knot hıza ulaşan fırtınalı rüzgârlar ve yaklaşık 6 metreyi bulan dalgalarla karşılaştı. Ertesi sabah mürettebat, No.2 ambarın 4’üncü bölmesindeki tüm BESS ünitelerinin yerinden oynadığını ve No.1 ambardan siyah duman çıktığını tespit etti.
Kaptan, geminin sabit CO₂ yangın söndürme sistemini devreye alarak 153 tüpün tamamını No.1 ambara boşalttı. Ancak gemide başka CO₂ kalmaması nedeniyle rota Alaska’daki Dutch Harbor’a çevrildi. Üç gün sonra, bu kez No.2 ambarında ikinci bir yangın çıktı. Mürettebat, CO₂ bulunmadığı için yangını yaklaşık dört saat boyunca ambar dışına deniz suyu püskürterek kontrol altına aldı.
Yaralanma ve Kirlilik Yok
Genius Star XI, 29 Aralık’ta Dutch Harbor’a ulaştı ve olası yeniden tutuşma riski nedeniyle kıyıdan iki mil açıkta demirletildi. Yetkililer, olayda can kaybı, yaralanma veya deniz kirliliği yaşanmadığını açıkladı.
Denizcilik Sektörüne Kritik Uyarılar
Raporda, deformasyona uğrayan iç rafların çökmesiyle batarya paketlerinin serbestçe hareket ettiği, bunun da kısa devreye ve yangına yol açtığı belirtildi. NTSB, denizcilik sektörüne şu uyarılarda bulundu:
-Yük bağlama planlarına ve gemi yük sabitleme el kitaplarına eksiksiz uyulmalı
-Yükleme sırasında ve sonrasında tüm sabitleme ekipmanları dikkatle kontrol edilmeli
-Kanca, tel ve zincirlerin D-halkalarına tam ve doğru şekilde oturduğu mutlaka doğrulanmalı
Büyüyen Bir Risk Alanı
GS Navigation S.A. tarafından sahip olunan ve Wisdom Marine International tarafından işletilen gemi, Güney Kore’nin Busan Limanı’ndan 18 Aralık’ta Long Beach’e gitmek üzere yola çıkmıştı. Olay sonrası varış limanı San Diego olarak değiştirildi ve gemi, onarımlar ile CO₂ sisteminin yenilenmesinin ardından 24 Şubat 2024’te limana ulaştı.
Uzmanlar, enerji depolama sektörünün küresel ölçekte büyümesiyle birlikte lityum-iyon bataryaların deniz taşımacılığında oluşturduğu risklerin daha da önem kazandığına dikkat çekiyor.